W zawodzie nauczycielskim liczy się nie tylko wiedza merytoryczna, ale również specyficzne cechy osobowe i intuicja pedagogiczna. Na tym nauczyciel buduje swój autorytet, który jest podstawą skuteczności w jego działaniach. Młodzież potrzebuje autorytetów, aby budować swój własny system wartości. W związku z tym, na nauczycielu spoczywa duża odpowiedzialność zarówno za jego wyniki nauczania, jak też za kształtowanie poglądów i postaw uczniów, które mają wpływ na ich przyszłość.
Osobowość nauczyciela
Aby nauczyciel stał się prawdziwym autorytetem dla swoich wychowanków, powinien charakteryzować się cechami, które są najbardziej cenione przez uczniów. Musi być kompetentny w swojej dziedzinie nauczania i umieć przekazywać wiedzę w sposób jasny i przystępny. Jeżeli czegoś nie wie – co może się zdarzyć przy dociekliwych pytaniach uczniów – potrafi się do tego przyznać i stara się samodzielnie poszukiwać odpowiedzi, albo wskazać wiarygodne źródło informacji. Uczniowie bardzo cenią sobie sprawiedliwość nauczyciela w ocenianiu i rozwiązywaniu różnych problemów wychowawczych. Jedną z głównych cech, jakie powinny charakteryzować nauczyciela jest empatia. Pozwala ona spojrzeć na problemy ucznia z jego perspektywy.
Pozytywne nastawienie
Warunkiem osiągania sukcesów pedagogicznych jest umiejętność nawiązywania pozytywnych relacji uczeń – nauczyciel. Jest to podstawa dobrej komunikacji podczas całego procesu wychowania. Pozytywne nastawienie do ucznia i jego problemów pozwala na wzbudzenie zaufania, co daje dziecku wsparcie w trudnych sytuacjach. Sukces pedagogiczny to nie tylko dobre przygotowanie ucznia do matury i innych egzaminów, ale również wyposażenie go w umiejętności radzenia sobie w życiu, w oparciu o pozytywną hierarchię wartości i ogólnie przyjęty system norm społecznych.
Intuicja pedagogiczna
Jeśli nauczyciel jest dla młodzieży autorytetem, uczniowie liczą się z jego zdaniem przy podejmowaniu własnych wyborów i decyzji. Dobry nauczyciel potrafi w porę rozeznać uzdolnienia ucznia i jego predyspozycje odnośnie do przyszłego zawodu lub ogólnej dziedziny, w której może się sprawdzić. Jeśli pedagog zauważy u dziecka talent plastyczny, muzyczny, lub aktorski, zasugeruje dalsze kształcenie w kierunkach artystycznych. Nauczyciel przedmiotów ścisłych może stwierdzić, czy uczeń ma szansę do kontynuowania nauki na uczelniach politechnicznych. Wyczucie przez wychowawcę determinacji ucznia w dążeniu do obranego celu, pozwoli na refleksję; jak wysoko można mu ustawić poprzeczkę w wyznaczeniu jego drogi życiowej.